Meestgestelde vragen

We kunnen ons voorstellen dat je op zoek bent naar antwoorden. Hoe groot is de kans op HPV? En is HPV-vaccinatie nog nuttig voor mij? Hieronder vind je de antwoorden op deze en andere vragen.

Humaan papillomavirus (HPV)

Wat is HPV?

HPV staat voor humaan papillomavirus. 80-90% raakt eens in zijn of haar leven besmet met HPV. Meestal ruimt je lichaam het virus binnen 2 jaar op. Wanneer dit niet zo is, kan het virus kanker aan de anus, penis, baarmoederhals (cervix), mond en keel, vagina en vulva veroorzaken. Daarnaast kan een HPV-besmetting ook genitale wratten veroorzaken.¹

Hoe krijg ik HPV?

HPV is zeer besmettelijk en wordt overgedragen door seksueel contact. Bijvoorbeeld tijdens vaginale, anale of orale seks, maar ook door huid-op-huid contact. Je kunt de kans op besmetting kleiner maken door een condoom te gebruiken, maar condooms beschermen je niet volledig. Genitale wratten kun je zelfs krijgen door dezelfde handdoek te gebruiken als iemand die besmet is met HPV. Daarnaast kun je de kans op ziekten door HPV verkleinen door je te laten vaccineren.^1,2

Wat zijn de symptomen van HPV?

In de meeste gevallen merk je niets van een HPV-besmetting. Het overgrote deel van deze infecties wordt zonder symptomen geklaard. Als dit niet gebeurt kan de infectie leiden tot kanker of wratten. De eerste symptomen hiervan kunnen zijn:

Bij kanker: een branderig gevoel, bloedingen, pijn en afwijkingen aan anus, penis, schaamlippen en in de mond- en keelholte.¹
Bij wratten bij de geslachtsorganen: jeuk en irritatie in dit gebied.¹
Bij wratten op de stembanden of in de luchtwegen: ademhalingsproblemen.²

Hoe groot is de kans dat ik ziek word van HPV?

Meestal ruimt het lichaam HPV binnen 2 jaar op en word je er niet ziek van.¹ Toch neemt het aantal ziektegevallen door HPV in Nederland toe.

Ruim 1100 vrouwen en bijna 400 mannen per jaar in Nederland ontwikkelen kanker door het virus. Daarvan sterven ongeveer 600 mensen.³
In 2021 kregen ruim 18.500 vrouwen en bijna 29.000 mannen in Nederland de diagnose genitale wratten.⁴

Hoe kom ik van HPV af?

Wanneer je een HPV-gerelateerde ziekte hebt, kan een behandeling nodig zijn. Welke behandeling dit is, wordt in overleg met jouw arts bepaald. Genitale wratten kunnen bijvoorbeeld worden aangestipt, weggebrand of weggesneden, of worden behandeld met een zalfje.⁵ Bij het oplopen van een HPV-gerelateerde kanker kijkt je arts naar de meest geschikte behandeling.

Hoe kan ik de kans op HPV verkleinen?

Voor mannen en vrouwen zijn er twee dingen die je kunt doen om je te beschermen tegen de gevolgen van HPV: vaccinatie of condoomgebruik tijdens de seks, waarbij condoomgebruik niet volledig beschermt. Daarnaast hebben vrouwen de mogelijkheid om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker.¹

Loop ik risico op HPV?

HPV is zeer besmettelijk voor zowel mannen als vrouwen. Zo’n 80 tot 90% van de mensen raakt ooit besmet met dit virus.¹Sommige mensen hebben een grotere kans op ziekte door HPV.^2,6,7Hieronder vallen bijvoorbeeld:

Mensen met een verminderd immuunsysteem. Door het gebruik van medicijnen kan het lichaam het virus niet goed opruimen.
Mannen die seks hebben met mannen (MSM). Zij hebben een grotere kans om een infectie te krijgen, doordat ze minder profiteren van de groepsimmuniteit door vaccinatie bij vrouwen.
Mensen die roken. Roken zorgt ervoor dat het afweersysteem minder goed werkt.
Mensen met veelvuldige en wisselende seksuele contacten. Dit zorgt ervoor dat je de kans vergroot om een infectie te krijgen.
Vrouwen met een voostadium van baarmoederhalskanker (CIN2-3).

Testen of Screenen op HPV

Wanneer een uitstrijkje laten maken?

Volwassen vrouwen worden opgeroepen om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek in het jaar waarin ze 30, 35, 40, 45, 50, 55 of 60 jaar worden.⁸ Bereik je een van deze leeftijden? Dan kun je via de brief die je ontvangt van je huisarts een uitstrijkje laten maken.

Daarnaast is het aan te raden om contact op te nemen met je huisarts wanneer je last hebt van symptomen zoals onregelmatig en overmatig bloedverlies tussen de menstruaties door.⁹

Hoe groot is de kans dat ik als vrouw HPV-positief test?

In 2021 werd bij ongeveer 10% van de vrouwen die deelnamen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker HPV gevonden. Dit waren bijna 53.000 vrouwen.¹⁰

Wie maakt het uitstrijkje?

Het uitstrijkje wordt vaak gemaakt bij de huisartsenpraktijk. Meestal doet de doktersassistente dit.⁸

Hoe werkt een uitstrijkje?

Eerst zal de doktersassistente je wat vragen stellen. Daarna zal zij met een borsteltje wat cellen van de baarmoederhals halen. Het borsteltje wordt vervolgens opgestuurd naar het laboratorium. Het onderzoek duurt ongeveer 10 minuten en je ontvangt de uitslag binnen 4 weken.¹¹

Uitstrijkje of zelftest?

Als je het vervelend vindt om bij de huisartsenpraktijk een uitstrijkje te laten maken kan je kiezen voor een zelfafnameset. Deze toont alleen aan of je positief of negatief bent voor HPV. Mocht je HPV-positief zijn dan is er alsnog een uitstrijkje nodig om te kijken of je afwijkende cellen hebt.¹²

Mijn uitstrijkje was HPV-positief en toonde afwijkende cellen aan. Heb ik nu baarmoederhalskanker?

Nee, meestal gaat het om lichte afwijkingen die niet perse kanker veroorzaken. Er zijn verschillende type afwijkingen.¹²

Lichte afwijkingen
Zijn er in het uitstrijkje kleine afwijkende cellen gevonden, dan is er geen reden tot paniek. Vaak ruimt het afweersysteem deze licht afwijkende cellen op en verdwijnen ze spontaan uit het lichaam. Dit kan ongeveer twee jaar duren. Daarom krijg je meestal het advies om na 12 maanden opnieuw een uitstrijkje te laten maken. Je arts controleert dan of de afwijkende cellen weg zijn. Als de afwijking niet verdwijnt, word je doorverwezen voor verder onderzoek.

Afwijkingen
Als je dit resultaat krijgt, word je doorverwezen voor een vervolgonderzoek. Je schrikt misschien als je deze uitslag krijgt maar de kans dat je baarmoederhalskanker hebt, is nog steeds klein. Vaak gaat het om een voorstadium van baarmoederhalskanker. Dit kan op een relatief eenvoudige manier behandeld worden om te voorkomen dat baarmoederhalskanker kan ontstaan.

Vaccineren tegen HPV

Heeft vaccineren tegen HPV nog nut voor mij?

Ook op latere leeftijd, wanneer je seksueel actief bent of al een HPV-infectie hebt gehad, kan vaccinatie je beschermen bieden tegen HPV. Als het type HPV waar je positief op testte uit het lichaam is, kan vaccinatie voorkomen dat je opnieuw geïnfecteerd raakt met dit of een andere HPV-type.^6,13

Wat zijn de bijwerkingen van HPV-vaccinatie?

Je kunt last krijgen van pijn, jeuk een rode huid of een verdikking op de prikplek. Verder kunnen er klachten voorkomen zoals buikpijn, misselijkheid, moeheid, hoofdpijn of koorts. De meeste klachten zijn mild en gaan vanzelf weg.¹⁴

Wat is de effectiviteit van HPV-vaccinaties?

HPV-vaccinaties zijn rond 90% effectief tegen een infectie met de HPV-typen die in een vaccin zitten.¹⁵ Meestal zijn dit hoog risico HPV-typen die kanker kunnen veroorzaken. Sommige vaccins beschermen ook tegen laag risico HPV-typen die o.a. genitale wratten kunnen veroorzaken.^6,16

Welke HPV-vaccins zijn beschikbaar?

In Nederland zijn twee HPV-vaccins beschikbaar. Deze twee verschillende vaccins hebben deels andere eigenschappen maar beschermen allebei tegen de meest voorkomende hoog-risico HPV-typen.¹ Voor een compleet overzicht zie Bijsluiters HPV-vaccins (RIVM).

Wat kost HPV-vaccinatie?

Omdat HPV veel voorkomt, is een kosteloze vaccinatie tegen HPV voor meisjes en jongens die 10 jaar worden, opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Volwassenen boven de 18 jaar kunnen zich op eigen initiatief buiten het programma laten vaccineren.¹⁵
De kosten voor één HPV-vaccin zijn vanaf 120 euro.* Je hebt 2 of 3 prikken nodig afhankelijk van je gezondheidsstatus.¹⁷
*Exclusief aflever- en toedieningskosten (afhankelijk van aanbieder).

Hoe kan ik mijn kind beschermen?

Jongens en meisjes die 10 jaar worden ontvangen een oproep per post voor een kosteloze vaccinatie. Het vaccin dat is opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma bestaat uit twee inentingen waar een half jaar tussen zit. De vaccinaties worden gegeven door de GGD of een Centrum voor Jeugd en Gezin. Dat verschilt per regio.¹⁵

Heeft HPV-vaccinatie impact op vruchtbaarheid?

HPV-vaccinatie bevat geen stoffen die invloed hebben op je voorplantingsorganen en dus vruchtbaarheid.¹⁸

Waar kan ik me laten vaccineren?

Als volwassene kan je een HPV-vaccinatie krijgen bij je huisarts, de GGD, privé kliniek of een vaccinatiecentrum. Bij de huisarts moet je eerst het vaccin kopen bij de apotheek en daarna door je huisarts laten toedienen. Je kunt ook rechtstreeks contact opnemen met de GGD of een vaccinatiecentrum, daar hebben ze de vaccins meestal direct klaarliggen.

Doe de Check!

Jongens, meisjes, mannen, vrouwen, singles, stellen. Iedereen kan HPV krijgen. Ongeacht je leeftijd. Doe de risicocheck en kijk welke vervolgstappen voor jou worden aangeraden.

Referenties

1 RIVM, HPV, geraadpleegd aug 2023
2 Gezondheidsraad, Vaccinatie tegen HPV, geraadpleegd aug 2023
3 RIVM, Feiten en cijfers, geraadpleegd aug 2023
4 RIVM, Genitale wratten, geraadpleegd feb 2023
5 LCI, Humaan Papillomavirusinfectie – anogenitale wratten, geraadpleegd aug 2023
6 LCI, Richtlijn HPV Vaccinatie, geraadpleegd aug 2023
7 . Kanker.nl, HPV en baarmoederhalskanker, geraadpleegd aug 2023
8 RIVM, Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker, aug 2023
9 Thuisarts, Ik heb baarmoederhalskanker, geraadpleegd aug 2023
10 Bevolkingsonderzoek Nederland, Baarmoederhalskanker, geraadpleegd aug 2023
11 RIVM, Het uitstrijkje, geraadpleegd aug 2023
12 RIVM, Uitslag bevolkingsonderzoek, geraadpleegd aug 2023
13 RIVM, HPV-vaccinatie buiten het Rijksvaccinatieprogramma, geraadpleegd op aug 2023
14 RIVM, Bijwerkingen HPV-vaccinatie, geraadpleegd aug 2023
15 RIVM, HPV-vaccinatie , geraadpleegd aug 2023
16 RIVM, Bijsluiters HPV-vaccins, geraadpleegd aug 2023
17 Farmacotherapeutisch Kompas, HPV, geraadpleegd aug 2023
18 RIVM, Vaccinatie tegen HPV voor meisjes, geraadpleegd aug 2023